Ostatnie podejście do strategii jako procesu poszukiwania tożsamości przedsiębiorstwa jest najtrudniejsze. Wynika to ze złożoności lub wręcz subtelności podejścia do problematyki strategii przedsiębiorstwa, którego elementy są widoczne w definicjach 6, 7, 12 i 13. Strategia w tym ujęciu jest traktowana jako najgłębiej zakodowane w strukturze i procesach przedsiębiorstwa cechy charakterystyczne, o jego przetrwaniu. Stworzenie strategii przedsiębiorstwa jest więc równoznaczne z określeniem tożsamości przedsiębiorstwa i działaniem w jego ramach, zgodnie z przyjętymi kryteriami. Funkcją takiej strategii jest przede wszystkim określenia ograniczeń, jakim powinno podlegać działanie przedsiębiorstwa aby uniknąć negatywnych konsekwencji w przedsiębiorstwie i jego otoczeniu. Kryteria tożsamości redukują więc niepewność w zakresie niepożądanych celów, metod postępowania, wzorców, pozwalając przedsiębiorstwu poszukiwać dowolnych kierunków działania w ramach ograniczeń.
Żadne z tych ujęć nie zasługuje na odrzucenie i zbagatelizowanie, bowiem dopiero dostrzeżenie, że każde z nich pozwala rozumieć ważny aspekt działania przedsiębiorstwa, daje szanse na uniknięcia pułapki upraszczania rzeczywistości.
Strategia jako proces poszukiwania tożsamości przedsiębiorstwa to zagadnienie o istotnym znaczeniu zarówno w teorii, jak i praktyce zarządzania. Współczesne przedsiębiorstwa, operujące w dynamicznie zmieniającym się otoczeniu, nie mogą już opierać swojej strategii wyłącznie na prognozach dotyczących rynku czy produktach. W coraz większym stopniu kluczowym elementem staje się tożsamość firmy, czyli unikalny zbiór cech definiujących jej sposób działania, wartości oraz sposób, w jaki jest postrzegana przez interesariuszy. Proces ten można rozpatrywać jako ciągły, dynamiczny i złożony, który wymaga od przedsiębiorstwa zarówno głębokiego zrozumienia własnej natury, jak i zdolności do adaptacji w odpowiedzi na zmiany w otoczeniu zewnętrznym.
Jednym z głównych założeń w badaniu tożsamości przedsiębiorstwa jest to, że nie można jej traktować jako statycznego i raz na zawsze ustalonego elementu. Przeciwnie, tożsamość ewoluuje w czasie, będąc wynikiem zarówno decyzji strategicznych podejmowanych przez zarząd, jak i działań operacyjnych podejmowanych na poziomie codziennego funkcjonowania firmy. Oznacza to, że tożsamość przedsiębiorstwa nie tylko odzwierciedla jego historię i tradycje, ale również kształtuje jego przyszłość. W kontekście strategii zarządzania ważne jest zrozumienie, że tożsamość nie może być narzucona z góry, ale musi wynikać z autentycznej analizy wewnętrznych zasobów, kompetencji oraz wartości, które firma reprezentuje.
Współczesne podejście do strategii przedsiębiorstwa często odwołuje się do koncepcji zasobów i kompetencji jako fundamentu budowania przewagi konkurencyjnej. W tym kontekście tożsamość przedsiębiorstwa stanowi kluczowy zasób niematerialny, który może mieć istotne znaczenie dla jego konkurencyjności. Tożsamość firmy definiuje sposób, w jaki pracownicy, klienci, partnerzy biznesowi i inne zainteresowane strony postrzegają ją w relacjach rynkowych. Silna tożsamość pozwala na budowanie długotrwałych relacji z klientami oraz kreowanie unikalnych propozycji wartości, które są trudne do skopiowania przez konkurencję. Co więcej, może ona wpływać na poziom zaangażowania i lojalności pracowników, co ma bezpośrednie przełożenie na efektywność operacyjną i innowacyjność.
Jednym z najważniejszych wyzwań związanych z kształtowaniem tożsamości przedsiębiorstwa w procesie strategicznym jest znalezienie równowagi między stabilnością a elastycznością. Z jednej strony, firma powinna opierać swoją strategię na mocnych fundamentach, które odzwierciedlają jej wartości, misję i kluczowe kompetencje. Z drugiej strony, w dynamicznie zmieniającym się otoczeniu, niezbędna jest gotowość do adaptacji i elastyczności w odpowiedzi na nowe wyzwania. Proces kształtowania tożsamości powinien więc łączyć elementy refleksji nad własnymi wewnętrznymi zasobami oraz zdolność do elastycznego reagowania na zmieniające się warunki rynkowe i technologiczne.
Proces budowania strategii wokół tożsamości przedsiębiorstwa można rozpatrywać na kilku poziomach. Na poziomie fundamentalnym, kluczowym pytaniem jest „Kim jesteśmy jako firma?” Odpowiedź na to pytanie wymaga głębokiej analizy nie tylko zasobów materialnych i niematerialnych, ale również wartości, misji oraz celów, które przedsiębiorstwo chce osiągnąć. Ważnym elementem jest również refleksja nad dotychczasową historią firmy, jej tradycjami oraz sukcesami, które mogą stanowić podstawę budowania silnej, spójnej tożsamości.
Na poziomie operacyjnym, strategia jako proces poszukiwania tożsamości przedsiębiorstwa zakłada, że każde działanie podejmowane przez firmę wpływa na jej postrzeganie zarówno wewnątrz organizacji, jak i na zewnątrz. Działania takie jak wdrażanie nowych produktów, sposób komunikacji z klientami, podejście do zarządzania personelem czy relacje z partnerami biznesowymi mają kluczowe znaczenie dla kształtowania tożsamości przedsiębiorstwa. Z tego względu strategia powinna być postrzegana jako całościowy proces integrujący różne aspekty działalności firmy, od decyzji zarządu po codzienne działania operacyjne.
Kolejnym istotnym aspektem strategii jako procesu poszukiwania tożsamości jest rola liderów i zarządzających przedsiębiorstwem. To oni, poprzez swoje decyzje, wizję i sposób zarządzania, mają największy wpływ na kształtowanie tożsamości organizacji. Ważne jest, aby liderzy byli świadomi wartości i misji firmy oraz potrafili je przekładać na konkretne działania. Przykładem może być przywództwo oparte na wartościach, które promuje transparentność, odpowiedzialność społeczna oraz zaangażowanie pracowników w procesy decyzyjne. W ten sposób liderzy stają się kluczowymi architektami tożsamości przedsiębiorstwa, kreując jego wizerunek zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz organizacji.
Strategia jako proces poszukiwania tożsamości nie może jednak być rozpatrywana w oderwaniu od otoczenia zewnętrznego. Tożsamość firmy jest kształtowana w interakcji z rynkiem, konkurencją, klientami oraz innymi interesariuszami. Z tego względu niezwykle istotne jest, aby przedsiębiorstwo aktywnie monitorowało zmiany zachodzące w jego otoczeniu oraz dostosowywało swoją strategię w odpowiedzi na te zmiany. Może to wymagać redefinicji niektórych elementów tożsamości, zwłaszcza w przypadku, gdy firma wchodzi na nowe rynki, wprowadza innowacje lub zmienia swoje portfolio produktów. W takich sytuacjach kluczowe jest, aby firma potrafiła zachować spójność pomiędzy swoją dotychczasową tożsamością a nowymi wyzwaniami, które pojawiają się w jej otoczeniu.
Proces poszukiwania tożsamości przedsiębiorstwa ma również istotne implikacje z punktu widzenia zarządzania zmianą. Wprowadzenie nowych strategii, innowacji czy przejęć firm może prowadzić do konieczności przemyślenia i zaktualizowania tożsamości organizacji. Przykładem może być sytuacja, w której przedsiębiorstwo, dotychczas kojarzone z określonym produktem lub rynkiem, decyduje się na dywersyfikację swojej działalności. W takiej sytuacji ważne jest, aby proces zmiany był przeprowadzony w sposób przemyślany i transparentny, tak aby zarówno pracownicy, jak i klienci mieli jasne zrozumienie, jakie wartości i cele przyświecają firmie w nowym kontekście. Tożsamość przedsiębiorstwa w takiej sytuacji może być traktowana jako swoisty kompas, który pomaga firmie zachować spójność i kierunek w czasie transformacji.
Strategia jako proces poszukiwania tożsamości przedsiębiorstwa to złożony, wieloaspektowy proces, który łączy elementy refleksji nad wewnętrznymi zasobami firmy z umiejętnością adaptacji do zmieniającego się otoczenia. Tożsamość przedsiębiorstwa, będąc kluczowym zasobem niematerialnym, ma fundamentalne znaczenie dla budowania długotrwałej przewagi konkurencyjnej oraz kształtowania relacji z interesariuszami. Liderzy odgrywają kluczową rolę w procesie kształtowania tożsamości, a ich decyzje i wizja mają bezpośrednie przełożenie na sposób postrzegania firmy. Proces ten jest dynamiczny i wymaga nieustannej analizy oraz elastyczności, tak aby firma mogła skutecznie reagować na zmieniające się warunki rynkowe i technologiczne, zachowując przy tym spójność i autentyczność w swoim działaniu.